آشنایی با مراحل انحصار وراثت

همه وراث برای اینکه بتوانند تقسیم ارث فرد فوت شده را انجام دهند بایستی گواهی انحصار وراثت داشته باشند.به طور کلی انحصار وراثت در واقع گواهی است که مراحل آن توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی طی و صادر میشود و در آن ورثه میزان سهم الارث آن مشخص خواهد شد. ورثه یا هر ذی نفعی برای هر اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی و بانکها نیازمند این گواهی خواهد بود. 

آشنایی با مراحل انحصار وراثت

بهتر است بدانید که انسانها از زمان حیات خود با یکدیگر تعاملی برقرار کرده و در این بین آثار حقوقی هم بین آنها به وجود خواهد آمد که از جمله آنها باید به انحصار وراثت اشاره کرد. در واقع این تعاملات بیشتر در زمینه مالی انجام شده و حتی پس از مرگ نیز ادامه خواهد داشت و تنها به دوره حیات ختم نمیشود. توجه داشته باشید پس از مرگ انسان چیزی که تعامل مالی خود را ادامه میدهد انحصار وراثت است و به همین منظور هر انسانی باید تکلیف مال خود را پیش از مرگ به صورت کامل مشخص نماید.

 این موضوع زمانی مشخص میشود که انسانها وصیتی داشته و آن را نزد وکیل پایه یک دادگستری قرار دهند. معمولا انحصار وراثت زمانی انجام میشود که فرد فوت شده باشد و فرزندان به دنبال کسب حقوق خود از فرد متوفی باشند. در این میان مرجع صلاحی که میتواند اقدام به صادر کردن گواهی انحصار وراثت کند قطعا دادگاه محل سکونت متوفی خواهد بود، البته که پیش از مرجع صالح صادر کننده گواهی انحصار وراثت دادگاه محل سکونت متوفی بود، اما امروزه شورای حل اختلاف این مسئولیت را بر عهده گرفته است. در مقابل نیز اگر محل سکونت فرد متوفی نامشخص باشد مسئولیت برعهده دادگاهی است که آخرین مرتبه متوفی در آن سکونت داشته است و بنابراین در صورتی که فرد چندین مکان را برای سکونت انتخاب کرده باشد و آخرین مرتبه در تهران زندگی کرده باشد دادگاههای تهران باید به انحصار وراثت فرد موردنظر رسیدگی کنند.

وارثان فرد متوفی

توجه داشته باشید افرادی که از یک فرد فوت شده معمولا ارث میبرند از نظر قانونی و شرع به سه دسته متفاوت تقسیم بندی میشوند که در ادامه به بیان آنها پرداخته ایم:

• وراث طبقه اول که شامل پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد میباشد.
• وراث طبقه دوم که شامل اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها خواهد بود. 
• وراث طبقه سوم که شامل عمو، دایی، خاله و اولاد آنها میباشد.

دقت داشته باشید که اگر در هر کدام از این طبقه بندی‌ها حتی یک نفر از ورثه در قید حیات باشد هیچ ارثی به دیگر طبقات تعلق نخواهد گرفت.

مدارک لازم برای انحصار وراثت:

همانطور که میدانید برای طی کردن مراحل انحصار وراثت و انجام کارهای اداری مدارکی لازم خواهد بود که در ادامه سعی داریم به بیان مدارک مورد نیاز جهت انحصار وراثت بپردازیم: 

• شناسنامه فرد متوفی 
• گواهی فوت
• گواهی مالیاتی 
• استشهادیه محضر
• کپی شناسنامه های وراث
• مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت

مراحل انحصار وراثت:

همانطور که متوجه شدید به محض فوت فردی، کسی دیگر قادر به دخل و تصرف در اموال او نخواهد بود. سپس نهایتا انحصار وراثت املاک از سوی مرجع رسمی اعلام میشود که این مرجع شورای حل اختلاف است و در ادامه سعی داریم تا شما را با مراحل آن آشنا نماییم:

به طور کلی پس از اینکه فرد مورد نظر فوت شد و پزشک مرگ او را تایید کرد، گواهی فوت توسط ثبت احوال تایید خواهد شد و صادر میشود. در مقابل نیز شناسنامه فرد مورد نظر باطل خواهد شد و در نتیجه بایستی اصل گواهی فوت را در کنار کپی آن باید به دادگاه ارائه دهید.

وراث پس از مرگ فرد متوفی بایستی لیست اموال منقول و غیرمنقول وی را به اداره دارایی محل سکونت تحویل دهند و رسیدی دریافت نمایند که این رسید در کنار سایر گواهی در نهایت به دادگاه ارائه خواهد شد.

اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت املاک این است که فرم مخصوص آن را از شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی دریافت نمایید که در آن بایستی اسم افرادی که از متوفی ارث می برند به همراه مشخصات کامل و نسبت آنها با متوفی قید کنید. پس از کامل کردن این فرم باید به دو محل دیگر برای تکمیل کردن مدارک مراجعه کنید و با فرم تکمیل شده به شورای حل اختلاف مراجعه نمایید. دقت داشته باشید که اسامی وراث فرد متوفی بایستی در یک فرم خاصی که توسط دادگاه ارائه می شود لیست گردد و سپس دو فرد غیر وراث که وراث را می شناسند باید فرم را امضا نمایند. همچنین گذشته از آن امضا وراث هم توسط اسناد رسمی تایید و گواهی را به دادگاه ارائه دهند.

فرد متقاضی که به دنبال انحصار وراثت است باید در کنار شناسنامه خود کپی شناسنامه وراث را نیز کسب کرده و به دادگاه ارائه دهد. همچنین در کنار کپی باید اصل شناسنامه وراث را نیز توسط یک مدیر دفتر دادگاه کنترل شود و قطعا این موضوع الزامی خواهد بود.

پس از آنکه مدارک کامل آماده شد می توانید درخواست خود را به دادگاه تقدیم نمایید تا سایر مراحل اداری سپری شود. از این مرحله به بعد کار صدور گواهی انحصار وراثت املاک بر عهده شورای حل اختلاف خواهد بود. در واقع مراجع قضایی پس از ملاحظه اسناد و مدارکی که ارائه شد و با هزینه شما در یک روزنامه کثیرالانتشار تقاضای شما را آگهی نموده تا اگر متوفی وارث دیگری هم دارد با ملاحظه آنها به دادگاه مراجعه نماید. پس از گذشت یک ماه از انتشار این آگهی اگر فردی اعتراض نکند گواهی انحصار وراثت ملک صادر می شود و شما می توانید با داشتن این گواهی به صورت قانونی برای تقسیم ارث اقدام نمایید. بانک ها نیز با وجود این گواهی به شما اجازه برداشت از حساب متوفی را خواهند داد. 

دقت داشته باشید که اگر متوفی دارای چندین وارث باشد یا در زمان طلب اموال همه آنها باید حضور داشته باشند یا به یک نفر وکالت رسمی برای جمع آوری اموال بدهند که روش دوم قطعا بهتر و از لحاظ زمانی هم به صرفه تر خواهد بود. ملک یا املاکی که به نام متوفی در اداره املاک ثبت شده باشد با ارائه گواهی انحصار وراثت خانه یا انحصار وراثت زمین به نام تمامی وارثان ثبت خواهد شد.